Challenge-based Learning การเรียนรู้ ผ่านประเด็นท้าทายจริง

🌟 เราจะสร้างเด็กของเราให้มีทักษะและสมรรถนะสำหรับอนาคตได้อย่างไร?

เมื่อโลกเปลี่ยนเร็วเกินกว่าจะ สอนแบบเดิม ได้ต่อไป เด็กของเราไม่ได้ต้องการเพียงความรู้ในตำรา แต่ต้องมีทักษะที่ทำให้เขา ยืนได้ด้วยตนเอง ในโลกแห่งความไม่แน่นอน คิดวิเคราะห์ แก้ปัญหา ทำงานร่วมกัน ใช้เทคโนโลยีอย่างสร้างสรรค์ และเรียนรู้ตลอดชีวิต

ฟอรัมนี้จึงเชิญชวนคุณครู ผู้ปกครอง และผู้สนใจด้านการศึกษา มาร่วมแลกเปลี่ยนไอเดีย แบ่งปันประสบการณ์ และมองไปข้างหน้าร่วมกันว่า เราจะออกแบบการเรียนรู้ที่ท้าทายและปลดล็อกพลังสมรรถนะของผู้เรียนได้อย่างไร? การเรียนรู้ที่ทำให้เด็กของเราก้าวทันโลก และเติบโตเป็น นักเรียนรู้ตลอดชีวิต อย่างแท้จริง 🧭

ทฤษฎี Constructivism

จุดเริ่มต้นของการสร้างสมรรถนะที่แท้จริง

ทฤษฎี Constructivism ให้ภาพการเรียนรู้ไว้อย่างชัดเจนว่าเด็กจะเรียนรู้ได้ดีที่สุดเมื่อเขา ลงมือสร้างความรู้ขึ้นเอง โดยกระบวนการนี้ประกอบด้วยการ เชื่อมโยงข้อมูลใหม่กับความรู้เดิม (Assimilation) และการ ปรับความเข้าใจใหม่ เมื่อข้อมูลใหม่ไม่เข้ากับความรู้เดิม (Accommodation)

นี่คือหัวใจของการสร้างสมรรถนะ แต่เราต้องถามตัวเองตรง ๆ ว่า เด็กได้มี โอกาสคิดแบบนี้ บ่อยแค่ไหนในห้องเรียน?
การบ้าน แบบฝึก ท่องจำ อาจไม่เพียงพอให้เกิดกระบวนการเรียนรู้เชิงลึกเหล่านี้ แล้วจะทำอย่างไรให้เด็กเกิดการเรียนรู้ตามธรรมชาติของ Constructivism

CBL: คำตอบหนึ่งของการสร้างสมรรถนะในศตวรรษนี้

Challenge-Based Learning (CBL) เป็นวิธีการเรียนรู้ที่ตอบโจทย์ที่สุดในยุคนี้ เพราะ CBL ทำให้เด็ก ๆ

🔹 เจอสถานการณ์จริง ที่มีความหมายและท้าทายการคิด

🔹 เชื่อมโยงความรู้เดิมกับประสบการณ์ใหม่ (Assimilation)

🔹 เจอสิ่งที่ "ไม่รู้" จนต้องปรับความคิด (Accommodation)

🔹 ลงมือทำจริง เกิดทักษะและสมรรถนะ

🔹 ทำงานเป็นทีม ฝึกสื่อสารและนำเสนอ

🔹 คิดแบบผู้ประกอบการ (Entrepreneurial Mindset)

🔹 ใช้เทคโนโลยีดิจิทัลอย่างสร้างสรรค์

CBL จึงไม่ใช่แค่ “วิธีการสอน”
แต่เป็น ประตูสู่การสร้างเด็กที่คิดเป็น ทำเป็น และแก้ปัญหาเป็น อย่างแท้จริง 

ภาพที่ 1 วงจรการเรียนรู้ CBL (CBL)

CBL เป็นกระบวนการเรียนรู้ที่ให้ผู้เรียนเผชิญ “ความท้าทายจริง” แล้วลงมือสืบค้น สร้างสรรค์ และพัฒนาวิธีแก้ปัญหาอย่างเป็นระบบ โดยวงจรประกอบด้วย 3 ขั้นใหญ่ โดยแต่ละขั้นตอนจะมีขั้นตอนย่อยที่พาเด็กๆ ไปสู่การสร้างสรรค์แนวทางและชิ้นงาน

🌟  CBL: ขั้นที่ 1  ทำให้ผู้เรียน อิน กับปัญหา (Engage)

1.1 ประเด็นใหญ่ (Big Idea) หรือ ประเด็นที่กระตุ้นความสนใจ (Engaging Issue)

เริ่มต้นจากแนวคิดที่ใกล้ตัวผู้เรียน เช่น สิ่งแวดล้อม สุขภาพ อาหารท้องถิ่น ภูมิปัญญา วัฒนธรรมท้องถิ่น หรือปัญหาสำคัญต่าง ๆ เช่น ภัยพิบัติ ขยะ มลพิษ

แนวคิดนี้ช่วยกระตุ้นให้เด็ก ๆ เห็นความสำคัญของปัญหาในชีวิตจริงและเริ่มเชื่อมโยงกับสิ่งที่พวกเขาสามารถมีส่วนร่วมได้ 

ภาพที่ 2 ตัวอย่าง ภัยพิบัติธรรมชาติ

ภาพที่ 3 ตัวอย่าง ทรัพยากรธรรมชาติ

1.2 Essential Question คำถามหลัก ผู้เรียนร่วมกันตั้ง “คำถามปลายเปิด” ที่เชื่อมต่อกับ Big Idea เช่น “เราจะทำให้ชุมชนสะอาดขึ้นได้อย่างไร”

1.3 Challenge ความท้าทาย สรุปเป็นโจทย์ปัญหาที่ต้องลงมือแก้จริง ต้องเป็นปัญหาที่มีทางเลือกหลากหลาย และผู้เรียนเป็นคนตัดสินใจ

🌟 ขั้นที่ 2: Investigate ลงพื้นที่ ค้นหา สำรวจ วิเคราะห์

2.1 Guiding Questions  คำถามชี้นำการสืบค้น

ผู้เรียนจะเริ่มต้นด้วยการ ตั้งคำถามย่อย จากโจทย์ท้าทาย เช่น สาเหตุของปัญหาคืออะไร? ใครได้รับผลกระทบจากปัญหานี้  ปัญหานี้มีต้นทุนอะไรบ้าง  วิธีไหนที่เคยใช้แล้วได้ผล และเราจะช่วยลดผลกระทบและพัฒนาแนวทางแก้ปัญหาได้อย่างไร

2.2 Research & Fieldwork  การเก็บข้อมูลจริง ลงพื้นที่สำรวจ

ผู้เรียนลงมือ สำรวจพื้นที่ โดยใช้ เทคโนโลยี เช่น iPad, แอปแผนที่, กล้องถ่ายภาพ เพื่อเก็บข้อมูลจากการ สัมภาษณ์เจ้าของร้าน และ คนในชุมชน และทำการ บันทึกข้อมูล ที่เก็บได้ในรูปแบบต่าง ๆ เช่น Google Sheets

2.3 Synthesize การวิเคราะห์ข้อมูล

ผู้เรียน วิเคราะห์ข้อมูล ที่เก็บมา โดยใช้กระบวนการ Assimilation เพื่อเชื่อมโยงข้อมูลใหม่กับความรู้เดิม และ Accommodation เพื่อปรับความเข้าใจใหม่จากข้อมูลที่ได้ จากนั้นสรุป Insight เพื่อหาแนวทางแก้ปัญหาที่เหมาะสม

🌟 ขั้นที่ 3: Act  ลงมือสร้างสรรค์วิธีแก้ปัญหา

3.1 Solution พัฒนาแนวทางแก้ปัญหา

ผู้เรียน ออกแบบวิธีแก้ไข ตามข้อมูลจริงที่เก็บมา จากนั้น ทดลอง และ ปรับปรุง วิธีการตามหลักฐานและข้อจำกัดที่พบ

3.2 Prototype & Implementation  ลงมือทำต้นแบบและทดลองใช้

ผู้เรียน สร้างต้นแบบ (Prototype) ของวิธีการแก้ปัญหาที่ออกแบบ และ ทดลองใช้งาน ในบริบทจริง จากนั้น ประเมินผล และ ปรับปรุง ต้นแบบให้เหมาะสม

3.3 Share – สื่อสารและเผยแพร่ผลลัพธ์

ผู้เรียน นำเสนอผลงาน และ แนวคิดธุรกิจ โดยใช้ สื่อดิจิทัล เช่น วิดีโอ หรือ อินโฟกราฟิก และเชิญชวนชุมชนให้มีส่วนร่วมเพื่อ ขยายผล ของแนวคิดธุรกิจ

3.4 Reflection  สะท้อนคิดตลอดกระบวนการ

ผู้เรียน บันทึกความคิด และ สิ่งที่ค้นพบ ตลอดกระบวนการ โดยใช้คำถามสะท้อนคิด เช่น “เราเรียนรู้อะไรจากความผิดพลาด?” หรือ “ข้อมูลไหนที่ทำให้คุณเปลี่ยนความคิด?” เพื่อช่วยให้ผู้เรียน วิเคราะห์ และ สะท้อนการพัฒนา ของตนเอง

🌟 สรุปการเรียนรู้จาก CBL

การเรียนรู้ผ่าน CBL ช่วยให้ผู้เรียน คิดเป็น ทำเป็น และแก้ปัญหาจริง โดยผ่านกระบวนการที่เชื่อมโยงกับชีวิตจริง เริ่มตั้งแต่การ ตั้งคำถาม ไปจนถึงการ สะท้อนคิด และ แบ่งปันผลลัพธ์ ซึ่งกระบวนการนี้ไม่เพียงแต่ช่วยให้ผู้เรียนได้เรียนรู้การแก้ปัญหา แต่ยังพัฒนาทักษะในการ ทำงานเป็นทีม และ ใช้เทคโนโลยี อย่างมีประสิทธิภาพ การนำ CBL ไปประยุกต์ใช้ในห้องเรียนจะช่วยให้ผู้เรียนได้ พัฒนาทักษะการคิดเชิงวิพากษ์ และสามารถ นำความรู้ไปใช้ในชีวิตจริง ได้อย่างแท้จริง

📢 ร่วมติดตามช่องและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ใน Forum ถัดไป

หัวข้อ: วงจรเรียนรู้ CBL กับการออกแบบบทเรียนเถ้าแก่น้อยที่ใช้เทคโนโลยี iPad เป็นเครื่องมือการเรียนรู้ของผู้เรียนในการสำรวจ ประเด็นท้าทาย ที่เชื่อมโยงกับบริบทจริง 🌱💡

ค้นหาแรงบันดาลใจ เรียนรู้เพิ่มเติม 

นิยาม ความหมาย https://education.apple.com/learning-center/R006554

ไอเดียการสร้างบทเรียน CBL https://education.apple.com/tag/challenge-based-learning

ฟอรัมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ https://education.apple.com/story/250014881

ความหมายและแนวคิด Constructivism McLeod, S. (2024, October 22). Understanding accommodation and assimilation in psychology. Simply Psychology. สืบค้นเมื่อ 8 ธันวาคม 2025 จาก https://www.simplypsychology.org/what-is-accommodation-and-assimilation.html

กระบวนการ CBL Apple Education. (n.d.). Learning resource from Apple Education – CBL process. สืบค้นเมื่อ 11 ธันวาคม 2025 จาก https://education.apple.com/learning-center/T052487A-en_EMEIA

กระบวนการ CBL Apple Education. (n.d.). Learning resource from Apple Education – CBL process. Apple. Retrieved December 11, 2025, from https://education.apple.com/learning-center/T052487A-en_EMEIA

ภาพที่ 1 วงจรการเรียนรู้ CBL (CBL) ภาพจาก Apple Education – Learning Center https://education.apple.com/learning-center/T052487A-en_EMEIA

ภาพที่ 2 ตัวอย่าง ภัยพิบัติธรรมชาติ ที่มา: สร้างขึ้นโดยใช้ Image Playground. Prompt: [Natural Disasters, Mangrove Forest]

ภาพที่ 3 ตัวอย่าง ทรัพยากรธรรมชาติ สร้างขึ้นโดยใช้ Image Playground. Prompt: [Natural Disasters, Mangrove Forest]